Πέμπτη 25 Νοεμβρίου 2010

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων . O αρχαίος ελληνικός υπολογιστής .


Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων . O αρχαίος ελληνικός υπολογιστής .

 Επιμέλεια:
Χρήστος Μυστιλιάδης

Ο πρώτος υπολογιστής ήταν ελληνικής καταγωγής. Χρονολογείται από το 80 π.Χ. και κρατάει ακόμα καλά κρυμμένα τα μυστικά του. Πρόκειται για τον «Μηχανισμό των Αντικυθήρων», που ανασύρθηκε από το βυθό της θάλασσας πριν από 103 χρόνια.
Έκτοτε, οι επιστήμονες προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν τον μηχανισμό με τα 30 η 32 γρανάζια, που σύμφωνα με μια θεωρία η μια όψη του λειτουργούσε περίπου σαν ένα πλανητάριο, ενώ η άλλη είχε σχεδιαστεί για να μετράει μήνες, χρόνια και να προβλέπει την πιθανότητα εκλείψεων.



Πως βρέθηκε
Ήταν παραμονές Πάσχα του 1900. Δυο σφουγγαράδικα της Σύμης που έρχονταν από την Αφρική αναγκάζονται από τον οστριογράρμπη (νοτιοδυτικό άνεμο) να καταφύγουν στην άμμο του ποταμού στα Αντικύθηρα. Το ένα από τα καίκια ξεμύτισε μέχρι τον διπλανό κάβο, τη Βλυχάδα και σε 25 μέτρα από την ακτή κατέβασε με σκάφανδρο δύτη στις 35 οργιές να βγάλει θαλασσινά για τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας.
Σε λίγο ο δύτης έκανε σινιάλο να τον τραβήξουν επάνω. Κι αντί για πίνες και «γαϊδουρόποδα» ανέβασε στο καίκι ένα χάλκινο χέρι αγάλματος. Εντυπωσιασμένοι οι δυο καπετάνιοι των καικιών, ο Δημήτρης Ελευθερίου η Κοντός και ο Ηλίας Σταδιώτης βουτούν οι ίδιοι και βλέπουν με τα μάτια τους αυτά που τους είχε περιγράψει ο δύτης. Ένα βουλιαγμένο πλοίο φορτωμένο αγάλματα, μαρμάρινα και χάλκινα και πλήθος άλλα αντικείμενα, διάσπαρτα σε μια έκταση 55 μέτρων, καλυμμένα από λάσπη. Τα καϊκια επέτρεψαν στη Σύμη και για καιρό δεν ξανάγινε λόγος για το συμβάν.
Στο διάστημα αυτό ο καταγόμενος από τη Σύμη καθηγητής της Αρχαιολογίας Α. Οικονόμου που είχε πληροφορηθεί το περιστατικό προσπάθησε να πείσει τους καραβοκύρηδες να δηλώσουν τα ευρήματά τους στην κυβέρνηση. Επτά μήνες χρειάσθηκε για να τους πείσει.
Οι δύο Συμιακοί ήρθαν σε επαφή με τον υπουργό Παιδείας Σπύρο Στάη, του έδειξαν το χάλκινο χέρι και συμφώνησαν να υπογράψουν συμβόλαιο με το οποίο θα αμείβονταν τόσο για τα δικαιώματα ανεύρεσης, ανάλογα με την αξία τους, όσο και για τις εργασίες ανέλκυσής τους από το βυθό. Μάλιστα τους διατέθηκε το οπλιταγωγό «Μυκάλη» με κυβερνήτη τον ύπαρχο Ανδρέα Σωτηριάδη που απέπλευσε για τα Αντικύθηρα ρυμουλκώντας τα δύο καίκια.
Η συνεχής θαλασσοταραχή και οι ξέρες των βραχονησίδων «Θημωνιές» στα ανοιχτά του όρμου της Βλυχάδας δυσχέραιναν το έργο των δυτών, ενώ δεν ήταν δυνατόν να παραμένουν στο βυθό, σε βάθος 60 μέτρων, παραπάνω από πέντε λεπτά. Μετά από πολυήμερες προσπάθειες και τη συνδρομή ενός ακόμα βοηθητικού πλοίου, που εν τω μεταξύ είχε καταφθάσει από τον Πειραιά, οι σφουγγαράδες έφεραν στην επιφάνεια μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, πολυάριθμα πήλινα αγγεία και μεταξύ άλλων μερικά περίεργα κομμάτια από οξειδωμένο μπρούντζο που έμοιαζαν με σπασμένα γρανάζια.
Τα ευρήματα αυτά οι αρχαιολόγοι τα καταχώρισαν στα αρχεία τους με τον προσδιορισμό «ωρολόγιο η εξάντας» και μετά τα ξέχασαν... Επίσης αποφάνθηκαν ότι επρόκειτο για ναυάγιο αρχαίου ελληνικού πλοίου του 1ου αι. π.Χ. που μετέφερε έργα τέχνης στη Ρώμη, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο περίφημος «Έφηβος των Αντικυθήρων», του 340 π.Χ., από τα ελάχιστα χάλκινα αγάλματα που έχουν βρεθεί ως σήμερα. Εικάζεται πως απεικονίζει τον Περσέα, τον Πάρι η κάποιον ανώνυμο αθλητή.
Για πολλά χρόνια κανείς δεν ασχολήθηκε με τα οξειδωμένα μπρούντζινα γρανάζια, τα οποία έφεραν δυσδιάκριτη ελληνική επιγραφή. Ώσπου τα «ανακάλυψε» ο Άγγλος φυσικός Ντέρεκ ντε Σόλο Πράϊς (1922-1983, φωτογραφία αριστερά). Έπειτα από επίπονες μελέτες και χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ, μόλις το 1973, διαπίστωσε ότι αποτελούσαν μέρος ενός οργάνου που χρησίμευε για τον υπολογισμό της ανατολής και της δύσης των αστέρων και αστερισμών του ζωδιακού συστήματος, τις διάφορες φάσεις της σελήνης, το σεληνιακό και ηλιακό έτος και τις θέσεις των πλανητών σε συγκεκριμένες περιόδους.
Διέθετε 30 η 32 ορειχάλκινα κυκλικά γρανάζια, 27 από τα οποία κινούνται ταυτόχρονα με τις επιλογές μιας χειρολαβής. Όλα βρίσκονταν σε ξύλινο κουτί με πιθανότερες διαστάσεις 33Χ17Χ10 εκατοστά. Στο εμπρός μέρος υπήρχαν δυο ομόκεντροι δίσκοι, με ενδείξεις ημερομηνίας σε σχέση με τη θέση του ήλιου και ημερομηνία σε σχέση με τη σελήνη. Στην πίσω όψη υπήρχαν δυο δίσκοι. Ο ένας μετρούσε μέρες του σεληνιακού μήνα, αλλά και τον υπολογισμό των εκλείψεων της σελήνης. Αξίζει να αναφερθεί ότι αντίστοιχοι υπολογισμοί απαιτούν χρήση αριθμών με έξι δεκαδικά ψηφία…
Ο Άγγλος φυσικός προσδιόρισε ότι το όργανο αυτό κατασκευάστηκε στη Ρόδο (όπου, ως γνωστόν, έζησε τον 1ο αι. π.Χ. ο αστρονόμος Γέμινος) και υπολόγισε με βάση τις θέσεις των πλανητών, κατά το έτος 80 μ.Χ., ότι ο «αστρονομικός υπολογιστής» είχε κατασκευαστεί το 82 π.Χ. Άλλοι υποστηρίζουν ότι κατασκευάστηκε από κάποιον μηχανικό στο εργαστήρι του φιλόσοφου Ποσειδώνιου στη Ρόδο.
Σήμερα 4 κομμάτια του μοναδικού αυτού οργάνου μεγάλης ακριβείας που ανασύρθηκαν από τη θάλασσα των Αντικυθήρων φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και εξακολουθούν να συναρπάζουν και να μαγεύουν ειδικούς και μη. Στο τμήμα που διασώθηκε υπάρχει ημερολόγιο βασισμένο στους χρόνους ανατολής και δύσης λαμπρών άστρων (όπως ο Αρκτούρος), είτε αστερισμών του ζωδιακού κύκλου (όπως οι Δίδυμοι και ο Ταύρος), είτε ακόμη χαρακτηριστικών αστρικών ομάδων (όπως οι Υάδες).
Τέσσερα θραύσματα από τον Υπολογιστή των Αντικυθήρων, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Σημειωτέον ότι κοντά στο 500 μ.Χ. συναντάμε μια παρόμοια κατασκευή στο Βυζάντιο, που μπορούσε να υπολογίσει με κάποιο μηχανισμό θέσεις του Ήλιου. Το Τεχνικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης φιλοξενεί αντίγραφο αυτού ηλιακού ρολογιού- ημερολογίου που θεωρείται, λόγω της ύπαρξης των γραναζιών, «απόγονος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τέλος, δύο παρόμοιους μηχανισμούς, το Πλανητάριο και τη Μηχανική Ουράνια Σφαίρα, είχε κατασκευάσει ο Αρχιμήδης δυο αιώνες νωρίτερα στις Συρακούσες. Ο Μάρκελλος μετά το φόνο του Αρχιμήδη τα πήρε και τα εγκατέστησε στο ναό της Αρετής στη Ρώμη, όπου έμειναν για αιώνες. Ο Ποσειδώνιος που είχε ζήσει για ένα διάστημα στη Ρώμη ως πρέσβης της Ρόδου τα είχε μελετήσει και πιθανόν να πήρε ιδέες.
Πέρασαν πάνω από 100 χρόνια από τότε που ανακαλύφθηκε ο αρχαίος Υπολογιστής. Η επιστημονική επιθεώρηση “Scientific American” που φιλοξένησε, τον Ιούνιο του 1959, ένα άρθρο για τον μηχανισμό είχε τίτλο: «Ένας αρχαίος ελληνικός υπολογιστής».
Έκπληκτοι οι επιστήμονες συνεχίζουν να ερευνούν τον πιο γοητευτικό γρίφο των αρχαίων. Έλληνες με τη βοήθεια ενός αξονικού τομογράφου βάρους 8 τόνων, ετοιμάζονται να ξεδιαλύνουν μυστικά που κρατάει ακόμα ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων». Ο αρχαίος ελληνικός υπολογιστής έχει ακόμα πολλά να πει…

Χρήστος Μυστιλιάδης
"Παγίδεψαν" αντιύλη στο CERN

Άτομα αντιύλης παγίδεψαν για πρώτη φορά επιστήμονες στο CERN της Γενεύης, επίτευγμα που θα επιτρέψει την μέχρι πρότινος ανέφικτη πειραματική διερεύνηση των θεμελιωδών αρχών της Φυσικής. Οι ερευνητές κατόρθωσαν να συγκρατήσουν στη θέση τους 38 άτομα αντι-υδρογόνου για ένα κλάσμα του δεπτερολέπτου το καθένα.

Η δημιουργία σωματιδίων αντιύλης, όπως τα ποζιτρόνια και τα αντιπρωτόνια, είναι κάτι κοινό σήμερα στα εργαστήρια της σωματαδιακής Φυσικής, αλλά η "συναρμολόγησή" τους σε άτομα είναι πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία. Ο επόμενος στόχος είναι η δημιουργία μεγαλύτερης ποσότητας και διάρκειας ατόμων αντιύλης, στην προσπάθεια να λυθεί το μεγάλο αυτό αίνιγμα της επιστήμης.

Απο:avgi.gr

 -------------------------------------------------------------------------

Μάρτυρες στη γέννηση μαύρης τρύπας έγιναν για πρώτη φορά οι αστρονόμοι.

Ο υπερκαινοφανής αστέρας που εντόπισε ένας ερασιτέχνης αστρονόμος πριν από 20 χρόνια γέννησε τελικά μια μαύρη τρύπα, η οποία ξεκίνησε την καριέρα της καταπίνοντας νέφη αερίων σε γειτονικό γαλαξία.

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια μαύρη τρύπα να γεννιέται από ένα κανονικό σουπερνόβα» δήλωσε ο Άβι Λόεμπ του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας που παρακολούθησε τη γέννηση με τηλεσκόπια ακτίνων Χ.

Οι μαύρες τρύπες είναι σημεία στο χωροχρόνο με άπειρη πυκνότητα μάζας -η βαρύτητά τους είναι τόσο μεγάλη που τίποτα, ακόμα και το φως, δεν μπορεί να τις πλησιάσει χωρίς να χαθεί για πάντα μέσα τους.

Τα κοσμικά αυτά τέρατα πιστεύεται ότι μπορούν να προκύψουν από διάφορες διαδικασίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μαύρη τρύπα δημιουργήθηκε όταν ένα άστρο με μάζα 20 φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου εξάντλησε τα καύσιμά του και κατέρρευσε κάτω από το ίδιο του το βάρος.

Ο βίαιος θάνατος του άστρου, που βρισκόταν στον γαλαξία Μ100, σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, έγινε αντιληπτός το 1979 από έναν δάσκαλο στο Μέριλαντ, και έκτοτε τραβά την προσοχή διαφόρων ερευνητικών ομάδων.

Τρία διαστημικά τηλεσκόπια -το Chandra της NASA, το XMM-Neuton του ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) και το γερμανικό ROSAΤ- κατέγραψαν σταθερές εκπομπές ακτίνων X από την περιοχή της μαύρης τρύπας.

Εξ΄ορισμού, η ακτινοβολία δεν μπορεί να πηγάζει από την ίδια την μαύρη τρύπα. Πηγάζει από υλικό που επιταχύνεται σε ακραίες ταχύτητες και θερμαίνεται καθώς χάνεται για πάντα μέσα της.

Από πού όμως προήλθε το υλικό αυτό; Η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι πρόκειται είτε για τα κατάλοιπα του άστρου που εκτινάχθηκαν στο Διάστημα κατά την έκρηξη του υπερκαινοφανούς, και πέφτουν τώρα πίσω στη μαύρη τρύπα, είτε για υλικό από ένα δεύτερο άστρο που βρισκόταν σε τροχιά γύρω από το πρώτο.

Σε κάθε περίπτωση, η μαύρη τρύπα έχει πολύ υλικό να καταβροχθίσει. Εξετάζοντας την εκπομπή ακτινοβολίας, οι ερευνητές υπολογίζουν ότι στα 20 χρόνια ζωής του το τέρας έχει καταπιεί υλικό με μάζα περίπου όσο της Γης.

«Τρώει όσο μπορεί περισσότερο» σχολίασε ο Νταν Πατνάουντ του Χάρβαρντ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Υπάρχει πάντως και μια εναλλακτική εξήγηση για τις παρατηρήσεις, οι οποίες δημοσιεύονται στην επιθεώρηση New Astronomy: Ο θάνατος του άστρου υπάρχει μικρή πιθανότητα να μην γέννησε μια μαύρη τρύπα αλλά ένα πάλσαρ -ένα μαγνητικό, περιστρεφόμενο άστρο νετρονίων που σπρώχνει μακριά του τα σύννεφα αερίου και δημιουργεί έτσι ένα νεφέλωμα.

Ανεξάρτητοι ερευνητές, όπως ο Άλεξ Φιλιπένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, συμφώνησαν πάντως ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μαύρη τρύπα.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press
Απο:www.in.gr

-------------------------------------------------------------------------

«Αμφιβολίες» για την ύπαρξη της «δεύτερης Γης»

Αμερικανοί αστρονόμοι, πριν από δύο εβδομάδες, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη που μοιάζει πολύ με τη Γη και θα μπορούσε να είναι κατοικήσιμος, μια είδηση που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση διεθνώς. Στη συνάντηση αστρονόμων ειδικών στην αναζήτηση πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Τορίνο της Ιταλίας, Ευρωπαίοι αστρονόμοι υποστηρίζουν πως δεν μπόρεσαν να βρουν κανένα ίχνος του.
Παρόλο που έκαναν προσεκτικές παρατηρήσεις στο ίδιο ηλιακό σύστημα γύρω από το άστρο Gliese 581.
Το συγκεκριμένο άστρο-ήλιος απέχει περίπου 20 έτη φωτός από τη Γη και βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Ζυγού.
Μια ομάδα συνεργαζόμενων ερευνητικών ινστιτούτων με επικεφαλής το Αστεροσκοπείο της Γενεύης είχε πρώτο ανακαλύψει προ καιρού τέσσερις πλανήτες σε τροχιά γύρω από αυτό το άστρο, μέσω των αδιόρατων βαρυτικών επιδράσεων που οι περιφορές τους έχουν στην τροχιά του μητρικού ήλιου τους.
Κανείς από αυτούς τους εξωπλανήτες δεν θεωρήθηκε ότι μοιάζει με τη Γη και μπορεί να φιλοξενεί ζωή.
Όμως στις 29 Σεπτεμβρίου, μια ομάδα Αμερικανών ερευνητών, υπό τον αστρονόμο Στίβεν Βογκτ, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια - Σάντα Κρουζ, ανακοίνωσε ότι εντόπισε ένα πέμπτο πλανήτη γύρω από το ίδιο άστρο, που ονομάστηκε Gliese 581g.
Αυτός ο εξωπλανήτης υπολογίστηκε ότι έχει μάζα σχεδόν τριπλάσια της Γης, δηλαδή αρκετά μεγάλη για να διατηρήσει ατμόσφαιρα και νερό στην επιφάνειά του, άρα θα μπορούσε να φιλοξενεί και ζωή, γι’ αυτό χαρακτηρίστηκε ως "δεύτερη Γη".
Όμως στη διεθνή συνδιάσκεψη Αστροφυσικής Πλανητικών Συστημάτων του Τορίνο, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό "Science", ο αστρονόμος Φρανσίσκο Πέπε του αστεροσκοπείου της Γενεύης και Ελβετοί ερευνητές, που είχαν κάνει την αρχική ανακάλυψη του εξωπλανητικού ηλιακού συστήματος, ανέφεραν ότι, παρά τις προσπάθειες τους, δεν μπόρεσαν να βρουν κανένα ίχνος του πέμπτου "γήινου" πλανήτη στη λεγόμενη "κατοικήσιμη ζώνη", δηλαδή σε απόσταση τέτοια από το άστρο, ώστε η τροχιά του εξωπλανήτη να μην είναι ούτε πολύ κοντά σε αυτό, ούτε πολύ μακριά, όπως συμβαίνει περίπου με τη Γη.
Όπως δήλωσε, ωστόσο, ο Φρανσίσκο Πέπε, "κανείς δεν έχει ακόμα την απαιτούμενη ακρίβεια στις παρατηρήσεις του, για να αποδείξει την απουσία ενός τόσο μικρού εξωπλανήτη".
Οι Αμερικανοί αστρονόμοι, προς το παρόν τουλάχιστον, απέφυγαν να σχολιάσουν επισήμως την ευρωπαϊκή "πρόκληση", έως ότου δουν κάποια επιστημονική δημοσίευση, αν και ένας από αυτούς, ο Πολ Μπάτλερ του Ινστιτούτου Επιστημών Κάρνεγκι, παραδέχτηκε ότι πιθανώς θα χρειαστούν και άλλες παρατηρήσεις για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του "γήινου" εξωπλανήτη, εκτιμώντας πάντως ότι σε ένα έως δύο χρόνια θα έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του Gliese 581g.

Aπο:www.enet.gr

---------------------------------------------------------------------------------

«Λάϊβ» κίνηση ενός ηλεκτρονίου


Για πρώτη φορά οι επιστήμονες κατάφεραν να παρατηρήσουν σε πραγματικό χρόνο την κίνηση ενός εξωτερικού ηλεκτρονίου ενός ατόμου, με την «παρέμβαση» ενός ισχυρού παλμού λέιζερ.
Στο πείραμα χρησιμοποιήθηκε ένα άτομο του σπάνιου στοιχείου κρυπτόν.
Οι φυσικοί του πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ, του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς Λίβερμορ του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, καθώς και του γερμανικού Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής Μαξ Πλανκ, παρακολούθησαν τη μετακίνηση του ηλεκτρονίου από τον παλμό του λέιζερ, μια αστραπιαία διαδικασία που διήρκεσε λιγότερο από τέσσερα εκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου (femtoseconds).
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα παλμό υπεριώδους φωτός με διάρκεια μόλις 150 δισεκατομμυριοστών του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου (attoseconds), προκειμένου να συλλάβουν για πρώτη φορά την κίνηση του ηλεκτρονίου.
Έρευνες αυτού του είδους πάνω στην κίνηση των ηλεκτρονίων αναμένεται να βοηθήσουν τους επιστήμονες να ελέγξουν καλύτερα μια σειρά από διαδικασίες και υλικά, ώστε να βελτιωθούν τα υψηλής ταχύτητας ηλεκτρονικά, όπως οι ημιαγωγοί και οι ηλιακές κυψέλες.
Η εν λόγω έρευνα παράλληλα χρηματοδοτείται από τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ λόγω των πιθανών στρατιωτικών εφαρμογών.

Aπο:www.enet.gr